Z definicji dogoterapia/kynoterapia/interwencja z udziałem zwierząt, to świadome i celowe włączenie psa do działań w obszarze edukacji, ochrony zdrowia oraz do realizacji celów terapeutycznych ludzi.
Obecność tego czworonoga ma stanowić motywację do podejmowania czasem żmudnych działań, wprowadzać do terapii spontaniczność, radość i dawać poczucie bezpieczeństwa.

Dogoterapia obecnie jest bardzo modna i popularna. Z założenia miała być metodą wspomagającą proces rehabilitacji czy terapii, ale z czasem stała się metodą nadrzędną, która obecnie oferowana jest w niemalże każdej placówce specjalistycznej.

Na czym polega dogoterapia?

 Słowo dogoterapia/terapia z udziałem psa kojarzy się głównie z terapią, a tak naprawdę zawiera jeszcze inne formy pracy.

Animal Assisted Therapy

Animal Assisted Activity to spotkanie z psem, aktywność ze zwierzęciem.  Zajęcia z psem, które mają na celu stworzenie pozytywnego kontaktu pomiędzy uczestnikami, a czworonogiem. Powinny być przyjemne i bezpieczne dla obu stron. Zajęcia te nie muszą być regularne, mogą być spontaniczne. Od prowadzącego wymagają podstawowych informacji z zakresu zachowań zwierząt i ludzi.

Animal Assisted Therapy – czyli wspomaganie procesu terapii. Terapia już nie jest formą przypadkową. Musi być zaplanowana, przemyślana i monitorowana. Tutaj nie ma możliwości na przypadkowe działania, wszystko powinno przebiegać w określonym celu. Terapia wymaga zespołu specjalistów (lub specjalisty, który ma odpowiednie przygotowanie i kwalifikacje), opracowanego  programu indywidualnego dla danego przypadku, który modyfikowany jest w razie potrzeby. Pies pełni tutaj rolę pomocniczo-motywującą podopiecznego do pracy.

Animal Assisted Education

Animal Assisted Education – edukacja z udziałem zwierząt- spotkania, które niosą ze sobą jakieś przesłania. Każde spotkanie jest wcześniej przemyślane i poparte scenariuszem zajęć. Pies może ułatwiać dzieciom zapamiętywanie określonych treści, jednocześnie ucząc bezpiecznego kontaktu z psem, empatii, właściwych postaw względem zwierząt. Osoba prowadząca takie spotkania powinna mieć pedagogiczne kwalifikacje.
Najczęściej zajęcia odbywają się cyklicznie. Popularne są obecnie w przedszkolach oraz placówkach szkolnych.

Do kogo kierowania jest dogoterapia?

Zajęcia kierowane są najczęściej do dzieci z deficytami rozwojowymi, ale również do dzieci w normie intelektualnej i sprawnych fizycznie. Utarło się, iż zajęcia z dogoterapii przydziela się dzieciom i młodzieży
z następującymi deficytami rozwojowymi: autyzm, zespół Downa, ADHD, porażenie mózgowe, niepełnosprawność umysłowa, zanik mięśni, zaburzenie rozwoju motorycznego. Zajęcia mają formę grupową lub indywidualną.  

Jakie korzyści przynosi terapia z udziałem psa?

Każda forma wyżej wymieniona niesie ze sobą masę korzyści dla uczestników. Wymienię tylko niektóre z całego wachlarza, np.:

• budowanie prawidłowej relacji z psem i naukę zasad bezpiecznego  z nimi kontaktu,
• nabywanie wiedzy o zwierzętach domowych,
• umiejętność opieki,
• respektowanie przestrzeni osobistej,
• nabywanie wiedzy o rasach i ich potrzebach,
• naukę psiej mowy 
• naukę odpowiedzialności.

Podczas zajęć kształtujemy więź z psem, a ta ma wpływ na rozwój empatii, wrażliwości. Budowanie pozytywnej motywacji do nauki i rewalidacji,  budowanie więzi emocjonalnej u dzieci, które mają w tym trudności,  budowanie poczucia własnej wartości oraz sprawczości,  rozwijanie mowy, wzbogacanie zasobu słów i pojęć, doskonalenie umiejętności słuchania i czytania ze zrozumieniem, nabywanie umiejętności pracy w grupie,  stymulowanie rozwoju podstawowych procesów myślowych, stymulowanie zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku,  kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała, usprawnianie funkcji percepcyjno- motorycznych, ćwiczenie koncentracji uwagi, kształtowanie umiejętności współżycia i współdziałania z ludźmi i ze zwierzętami itd.

Zajęcia z udziałem psa oddziałują na sferę emocjonalną przez przełamanie bariery niepewności przed kontaktem z psem, pozwalają na akceptowanie obecności psa w bliskim otoczeniu. Mogą pomóc w eliminowaniu zachowań niepożądanych, agresywnych i autoagresywnych, mogą kształtować pozytywne emocje i redukować lęki.
Przyczyniają się do rozwoju empatii i poprawy samooceny. Spotkania z udziałem psa mają również na celu rozwijanie sfery umysłowej dziecka, wpływając na koncentrację uwagi, rozwój mowy i funkcji poznawczych, pobudzanie zmysłu wzroku, słuchu, dotyku i węchu, usprawnianie funkcji motorycznych. Dzięki nawiązaniu i pogłębieniu kontaktu z psem dziecko może czuć się pewniej we własnym środowisku, łatwiej nawiązywać kontakty społeczne, może poprawić komunikację, zdobywa nowych przyjaciół, otworzyć się na świat, stać się bardziej ufne.

Dogoterapia jest jedyną formą rehabilitacji, która wpływa na usprawnienie kilku sfer jednocześnie – społeczną, poznawczą, emocjonalną i ruchową.

Wsparcie psów w schroniskach poprzez kontakt z dziećmi

Fantastyczne efekty odnosi również praca dzieci i młodzieży w schroniskach. Polega ona na czytaniu książek psom. Korzyści czerpią obie strony. Dzieciaki ćwiczą naukę głośnego czytania, a psiaki przyzwyczajają się do ludzkiego głosu i gestykulacji, zanim trafią do adopcji. Z czasem przestają szczekaniem reagować na gwałtowne ruchy dzieci.

Dla kogo dogoterapia może nie być odpowiednia?

Oczywiście wbrew panującym przekonaniom, dogoterapia nie jest dla każdego. Są dzieci lub dorośli, którzy nie lubią psów, więc włączenie psa do zajęć nie będzie dla nich motywujące, ani atrakcyjne. Osoby uczulone na sierść lub ślinę również trzeba wykluczyć. Podczas zajęć ogromnie ważne jest samopoczucie psa i każdy przewodnik przede wszystkim powinien dbać o dobrostan swojego przyjaciela, dlatego nie wszystkie dzieci z zaburzeniami w zachowaniach powinny brać udział w takich zajęciach. Ja osobiście zawsze zastrzegam sobie prawo do odmówienia dziecku udziału w zajęciach, jeżeli uważam, że stwarza zagrożenie dla mojego psa lub narusza jego dobre samopoczucie.

Jak zostać dogoterapeutą?

Niestety prawie każdy może zostać „dogoteraputą”, ale nie każdy może nim naprawdę być. W Polsce brak jest jeszcze uregulowań prawnych, które porządkowałyby i precyzowały wymagania, jakie spełniać powinni dogoterapeuci oraz psy terapeutyczne. Terapią bardzo często zajmują się osoby fizyczne, najczęściej są to miłośnicy psów, którzy ukończyli weekendowe kursy i w pakiecie otrzymali „certyfikację” psa. Bardzo często nie mają niczego wspólnego z pedagogiką czy chociażby rehabilitacją. 

Wina leży oczywiście też po stronie dyrekcji szkół i ośrodków zatrudniających takie osoby. Z braku wiedzy o wymaganych kwalifikacjach zatrudniają do terapii osoby, które nie mają o tym bladego pojęcia.
Bardzo często też wykorzystuje się do dogoterapii psy, które są lękliwe, nie lubią kontaktu z człowiekiem, mają problemy z emocjami. Pewnie, dopóki nie zdarzy się jakiś poważny wypadek, w przepisach nic się nie zmieni.

Doprecyzowując, aby prowadzić zajęcia z udziałem psa w placówkach oświatowych, należy mieć uprawnienia do pracy z dziećmi (np. dyplom ukończenia uczelni). Dodatkowo należy posiadać minimum wiedzy z zakresu kynologii
(żeby pracować z psem bez szkody dla niego ).

Czy każdy pies nadaje się do dogoterapii?

Wracając do tematu: nie każdy łagodny, cierpliwy pies nadaje się do dogoterapii. Należy pamiętać, iż praca w dogoterapii nie jest dla psa niczym naturalnym. To my lubimy, gdy nasz pies jest z nami, a on zrobi wszystko, żeby nas zadowolić.
Bardzo ważne jest, żeby naprawdę dobrze znać i rozumieć swojego psa i potrafić z czystym sumieniem ocenić czy to, czego od niego wymagamy, naprawdę nie sprawia mu dyskomfortu. 

Nie zgodzę się również ze stwierdzeniem, że „po co komu certyfikacja i tak mogę pracować bez niej…” – oczywiście, ponieważ placówki zatrudniające rzadko tego wymagają. Najczęściej mówią to osoby, które nie podeszły do takiego egzaminu, bo wiedzą, że ich pies go nie zda lub podeszły i nie zaliczyły. Ale dobrze, jeżeli zespół specjalistów (ale naprawdę specjalistów) obiektywnie oceni i zbada predyspozycje psa do pracy w dogoterapii.

Na koniec jeszcze bardzo ważna kwestia; jeżeli mamy już psa, który pracuje z nami, pamiętajmy, aby zapewnić mu czas na aktywność własną w czasie wolnym, która złagodzi jego stres i zrelaksuje po ciężkiej pracy (absolutnie nie mam tutaj na myśli rzucania piłeczki).

Pozdrawiam Kamila Kłosowicz – dogoterapeutka, psia szkoła – Apetyt na Psa